Program kursu Dietetyki medycyny chińskiej
PROGRAM KURSU „DIETETYKA PROFILAKTYCZNA I LECZNICZA W MEDYCYNIE CHIŃSKIEJ”
Celem czteroczęściowego kursu dietetyki medycyny chińskiej jest przedstawienie wiedzy o żywieniu zgodnie z prawami natury.
Wiedza ta pozwala dostosować sposób odżywiania do indywidualnych potrzeb energetycznych organizmu człowieka, zmieniających się dynamicznie w interakcji z otaczającym światem. Podejście to zakłada uwzględnienie zarówno czynników zewnętrznych (strefa klimatyczna, cykliczne zmiany pór roku, pogoda), jak i wewnętrznych uwarunkowań (indywidualna konstytucja, przejściowe stany zaburzenia równowagi energetycznej). Dietetyka według medycyny chińskiej jest oparta na wiedzy zweryfikowanej przez kilka tysięcy lat obserwacji wpływu różnych czynników na zdrowie człowieka i jest w związku z tym systemem uniwersalnym, skutecznym na każdej długości i szerokości geograficznej.
Wiedza o energetycznej naturze pokarmów, określanej jako termika i smak produktów spożywczych, pozwala dostosować sposób odżywiania do aktualnych potrzeb organizmu. Dzięki świadomemu odżywianiu można nie tylko wzmacniać witalność organizmu i zapobiegać zachwianiu równowagi Yin i Yang (które prowadzi do choroby), ale również stopniowo odzyskać zdrowie. Wiedza ta znajduje więc zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i terapii rozmaitych schorzeń za pomocą diety. Jest to metoda bezinwazyjna, całkowicie naturalna i powszechnie dostępna, bazująca na umiejętnym stosowaniu pożywienia, napojów oraz popularnych ziół i przypraw.
Kurs jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych zdobyciem takich umiejętności, czy to do celów własnych, czy w związku z wykonywanym zawodem (lekarz, dietetyk, naturoterapeuta i inne zawody). W trakcie czterech czterodniowych spotkań można szczegółowo zapoznać się z fizjologią człowieka według medycyny chińskiej, jak również nauczyć się podstaw diagnozy (uwzględniającej obraz języka, wygląd i koloryt twarzy, cechy budowy ciała, zgłaszane objawy, itp.), by trafnie zdefiniować wzorzec patologii i ustalić adekwatną strategię leczenia schorzeń.
Kurs ten jest bardzo dobry wstępem do studiowania tradycyjnej medycyny chińskiej.
WSTĘP DO DIETETYKI WEDŁUG MEDYCYNY CHIŃSKIEJ
1. Wprowadzenie
– Tao – współzależność i komplementarność Yin i Yang
– interpretacja Yin i Yang w dietetyce według medycyny chińskiej
– dietetyka jako jeden z filarów profilaktyki i terapii w medycynie chińskiej
– uwzględnianie zewnętrznych i wewnętrznych czynników w doborze diety (strefa
klimatyczna, pora roku, aktualne warunki pogodowe, konstytucja pacjenta,
aktualny stan zdrowia pacjenta)
– wpływ pożywienia na samopoczucie fizyczne i stan emocjonalny człowieka
2. Wzorce dysharmonii Yin i Yang
– wzorce nadmiaru – przyczyny, przykłady, ogólne strategie postępowania
– wzorce niedoboru – przyczyny, przykłady, ogólne strategie postępowania
– zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny zaburzeń energetycznych w organizmie
(patogenne wpływy zewnętrzne, emocje, odżywianie)
3. Dobowy cykl obiegu energii („zegar narządów”)
– maxima i minima energetyczne narządów
– implikacje praktyczne – prawidłowy rytm posiłków, optymalny tryb życia
4. Podstawowe substancje ciała – Qi, Płyny, Esencja, Krew
– rola substancji fizjologicznych w utrzymaniu zdrowia fizycznego i psychicznego
– patologiczne formy energii – Wiatr, Gorąco, Wilgoć, Śluz
5. Fizjologia i patologia Potrójnego Ogrzewacza
– energetyczna charakterystyka organów Yin i Yang pięciu elementów
– rola obiegów czynnościowych Wątroby, Serca, Śledziony i Trzustki, Płuc i Nerek w procesach metabolizmu z punktu widzenia medycyny chińskiej
– wytwarzanie Qi, Płynów, Esencji i Krwi w Potrójnym Ogrzewaczu
– dysfunkcje Potrójnego Ogrzewacza – przyczyny powstawania Wiatru, Wilgoci,
Śluzu, Zimna, Gorąca, Zastoju
6. Cykl odżywczy i cykl kontrolny w modelu Pięciu Elementów – definicja, ilustracja przykładami ze świata przyrody, z dziedziny psychologii emocji oraz z zakresu wzajemnego oddziaływania smaków.
7. Klasyfikacja smaków według przynależności do Pięciu Elementów:
– profilaktyka: smaki informacyjne i zasady gotowania według Pięciu Przemian
– leczenie: smaki terapeutyczne w leczeniu podstawowych wzorców dysharmonii
8. Klasyfikacja pokarmów według natury termicznej i właściwości energetycznych:
– tabele przyporządkowań produktów spożywczych
– przyczyny pozornych rozbieżności w klasyfikacjach produktów według Pięciu Elementów
– klasyfikacja grup produktów od najbardziej yang do najbardziej yin
– klasyfikacja metod obróbki pokarmów według Yin i Yang i Pięciu Elementów
(gotowanie, duszenie, smażenie, pieczenie, suszenie, peklowanie, kiszenie, itd.)
9. Podstawowe wzorce patologii – patomechanizm, przyczyny, objawy (z uwzględnieniem elementarnych informacji z zakresu diagnozy z twarzy i z języka), zalecenia dietetyczne i proste receptury ziołowe (na bazie ziół europejskich) stosowane w ich leczeniu
– niedobór Qi
– niedobór Yang
– niedobór Krwi
– niedobór Yin z pustym gorącem
– zastój Qi
– nadmiar Yang
– nadmiar płynów – gorąca wilgoć
– nadmiar płynów – zimna wilgoć
10. Różnicowanie i identyfikowanie syndromów, ustalanie strategii leczenia oraz zalecenia dietetyczne i zastosowanie ziół europejskich w najczęstszych
dolegliwościach (przeziębienie, grypa, zaburzenia trawienia, bolesne menstruacje, bezsenność, zaparcia, osteoporoza, dolegliwości klimakteryjne, hipotermia, bóle głowy, nadciśnienie, arterioskleroza, inne).
ELEMENT ZIEMI
1. Powtórzenie wiadomości: fizjologia potrójnego ogrzewacza i cztery filary zdrowia; czynniki wywołujące zaburzenia energii (zasada BA GANG); smak i termika jako podstawowe cechy charakterystyczne produktów spożywczych i ziół; zasady przeprowadzania wywiadu z pacjentem
2. Funkcje obiegu czynnościowego Śledziony i trzustki oraz Żołądka; przebieg meridianów elementu Ziemi
3. Powiązania organów elementu Ziemi z innymi organami (zegar narządów, związek według warstwy, cykl odżywczy, cykl kontrolny)
4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Ziemi, Yi jako aspekt elementu Ziemi
5. Zastosowanie smaków w leczeniu zaburzeń Ziemi
6. Wzorce patologii Śledziony i Żołądka – przyczyny, objawy i strategie leczenia pożywieniem:
– niedobór Qi Śledziony
– niedobór Yang Śledziony
– opadanie Qi Śledziony
– krwawienia na tle niedoboru Qi Śledziony
– nagromadzenie zimna i wilgoci w Śledzionie
– gorąco i wilgoć w Śledzionie i Żołądku
– nadmiar zimna w Żołądku
– nadczynność Ognia Żołądka
– niedobór Yin Żołądka
– zastój pożywienia w Żołądku
– zbuntowane Qi Żołądka
ELEMENT METALU
1. Funkcje obiegu czynnościowego Płuc i Jelita Grubego, przebieg meridianów elementu Metalu
2. Płuca i skóra a odporność, instynkt samozachowawczy i potencjał regeneracji organizmu
3. Zależności między organami elementu Metalu i innymi narządami
4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Metalu, Po jako aspekt elementu Metalu
4. Zastosowanie smaków w leczeniu zaburzeń Metalu
5. Wzorce patologii – przyczyny, objawy, strategie leczenia:
– niedobór Qi Płuc
– niedobór Yin Płuc
– nadmiar zimnego śluzu w Płucach
– nadmiar gorącego śluzu w Płucach
– atak zimnego wiatru na Płuca
– atak gorącego wiatru na Płuca
– atak wiatru i suchości na Płuca
– zimna wilgoć w jelicie grubym
– pierwotna gorąca wilgoć w jelicie grubym
– wtórna gorąca wilgoć w jelicie grubym
– niedobór płynów w jelicie grubym
ELEMENT WODY
1. Funkcje obiegu czynnościowego Nerek i Pęcherza Moczowego, przebieg meridianów elementu Wody
2. Element Wody jako podstawa fizycznej egzystencji człowieka; koncepcja Ming Men
3. Zależności między organami elementu Wody i innymi narządami
4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Wody, Zhi jako aspekt elementu Wody
5. Wzorce patologii – przyczyny, objawy, strategie leczenia:
– niedobór Qi Nerek
– niedobór Yang Nerek
– niedobór Nerek z nagromadzeniem wody
– niedobór Yin Nerek
– niedobór Jing Nerek
– brak połączenia między Qi Nerek a Qi Płuc
– nadmiar zimnej wilgoci w pęcherzu moczowym
– gorąca wilgoć w pęcherzu moczowym
ELEMENT DREWNA
1. Wpływ emocji na zdrowie człowieka
2. Funkcje obiegu czynnościowego Wątroby i Pęcherzyka Żółciowego, przebieg meridianów elementu Drewna
3. Zależności między organami elementu Drewna i innymi narządami
4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Drewna, Hun jako aspekt elementu Drewna
5. Zastosowanie smaków w leczeniu zaburzeń Drewna
6. Wzorce patologii – przyczyny, objawy, strategie leczenia:
– niedobór Qi Wątroby –
– niedobór Krwi Wątroby
– niedobór Yin Wątroby
– niekontrolowane wznoszenie się Yang Wątroby
– wiatr Wątroby
– zastój Qi Wątroby
– ogień Wątroby
– gorąco i wilgoć w Wątrobie
– zimno w kanale Wątroby
– niedobór Qi Pęcherzyka Żółciowego
– Ogień Pęcherzyka Żółciowego
– Ogień Wątroby atakuje Żołądek
– Ogień Wątroby atakuje Płuca
ELEMENT OGNIA
1. Funkcje obiegu czynnościowego Serca i Jelita Cienkiego, przebieg meridianów elementu Ognia
2. Element Ognia jako wyraz subtelnych aspektów egzystencji człowieka (świadomość, postrzeganie świata, emocje)
3. Zależności między organami elementu Ognia i innymi narządami
4. Rys psychologiczny, budowa ciała, rysy twarzy i predyspozycje zdrowotne osoby typu Ognia, Shen jako aspekt elementu Ognia
5. Wzorce patologii – przyczyny, objawy, strategie leczenia:
– niedobór Qi Serca
– niedobór Krwi Serca
– niedobór Yang Serca
– niedobór Yin Serca
– Ogień Serca
– zimny gęsty śluz blokuje kanały Serca
– gorąco i śluz blokują kanały Serca
– gorąco i wilgoć w jelicie cienkim
– zimno i wilgoć w jelicie cienkim
6. Diagnoza z języka – interpretacja cech języka:
– „mapa” narządów na języku
– ruchliwość, długość, szerokość, grubość, kształt, kolor ciała języka
– stopień nawilżenia, grubość, kolor i rodzaj nalotu
– pęknięcia, rysy, rozmieszczenie obszarów pozbawionych nalotu na powierzchni
języka, itd.
ZARYS DIAGNOSTYKI RÓŻNICOWEJ ORAZ SZCZEGÓŁOWA CHARAKTERYSTYKA POKARMÓW I ICH ZASTOSOWANIE W DIETOTERAPII
1. identyfikacja powszechnych objawów według syndromów medycyny chińskiej jako warunek skutecznej terapii
– kaszel
– katar
– ból gardła
– podwyższona temperatura
– pocenie się
– zaparcie
– bóle pleców
– ból głowy
– zawroty głowy
– nadciśnienie
– bezsenność
– zaburzenia menstruacji
– impotencja
– inne
2. Opis działania i terapeutyczne zastosowanie pokarmów:
– zboża
– warzywa
– owoce
– mięsa
– ryby
– nabiał
– tłuszcze
– przyprawy i zioła
3. Co to znaczy „zdrowe odżywianie” w XXI wieku
Na życzenie słuchaczy w ramach każdej sesji można dodatkowo:
– omówić najważniejsze aspekty dietetyki akademickiej (np. komplementarność białek, biodostępność składników mineralnych z pożywienia, zasady obróbki termicznej z zachowaniem wartości odżywczych, zasady racjonalnego odżywiania w diecie wegetariańskiej, itd.)
– na przykładzie wybranych syndromów i ich objawów przeanalizować analogie między zasadami leczenia dietą z punktu widzenia dietetyki akademickiej i dietetyki chińskiej (niedokrwistość, osteoporoza, arterioskleroza, itp.)
Oba systemy bowiem uzupełniają się wzajemnie i wnoszą cenne informacje do wiedzy o funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. W obecnych warunkach optymalnym rozwiązaniem wydaje się integrowanie podejścia Wschodu i Zachodu, by z pożytkiem dla jak najszerszego grona ludzi skutecznie stosować wiedzę o racjonalnym odżywianiu zgodnie z prawami przyrody.